.
Trafik Altyapıyla Değil, Planlamayla Çözülür
Kentlerde trafik sorunu, yalnızca ulaşım altyapısının fiziksel kapasitesiyle açıklanabilecek teknik bir başlık olmaktan çıkalı uzun zaman oldu. Günümüzde trafik, nüfus artışı, mekânsal yoğunlaşma, kamu hizmetlerinin konumlanışı ve toplu taşıma tercihleriyle doğrudan ilişkili, çok boyutlu bir kent planlama meselesi olarak ele alınmaktadır. Van’da son yıllarda gözlemlenen trafik yoğunluğu da bu çerçevede değerlendirilmelidir.
Trafik Yoğunluğunun Zamansal Yayılımı
Van’da trafik sıkışıklığı, yalnızca mesai bitim saatlerinde ortaya çıkan geçici bir durum değildir. Sabah saatlerinde işe ve okula gidiş zamanlarında da benzer bir yoğunluğun yaşanması, sorunun günün farklı dilimlerine yayıldığını göstermektedir. Bu tablo, trafik probleminin anlık değil; yapısal ve süreklilik arz eden bir planlama sorunu olduğuna işaret etmektedir.
Merkezî Akslarda Yoğunlaşan Yük
Kent merkezinde Beşyol, Cumhuriyet Caddesi ve Maraş Caddesi gibi arterler, hem ticari faaliyetlerin hem de kamusal işlevlerin yoğunlaştığı alanlar olarak öne çıkmaktadır. Bu akslarda ulaşım talebinin gün boyunca yüksek seyretmesi, mevcut yol kapasitesinin üzerinde bir baskı oluşturmaktadır. Söz konusu yoğunluk, araç trafiğinin yanı sıra yaya hareketliliğini ve toplu taşıma akışını da olumsuz etkilemektedir.
Çevre Yolu Yatırımı ve Kent İçi Etkileşim
Van’da şehir içi trafiği rahatlatmak amacıyla planlanan Van Çevre Yolu Projesi, teknik standartları ve hedefleri itibarıyla önemli bir ulaşım yatırımıdır. Edremit’ten başlayarak Erciş yoluna uzanan 41 kilometrelik güzergâhın büyük bir bölümünün tamamlanmış olması, kentin ulaşım altyapısı açısından kayda değer bir gelişmedir.
Ancak çevre yolunun kent merkezindeki trafik yoğunluğunu azaltma potansiyelinin sahaya sınırlı ölçüde yansıdığı yönünde bir algı bulunmaktadır. Bu durum, çevre yolu ile kent içi ulaşım ağları arasındaki entegrasyonun ve yönlendirme sistemlerinin henüz yeterince bütüncül bir yapıya kavuşmamış olmasıyla ilişkilendirilebilir.
Kamusal Yapıların Mekânsal Etkisi
Beşyol bölgesinde konumlanan ve gün içinde yüksek ziyaretçi sirkülasyonu oluşturan kamu yapıları, bu alanın trafik yükünü artıran önemli faktörlerden biridir. Kent planlaması perspektifinden bakıldığında, yoğun kullanıcı trafiği üreten kamu binalarının uzun vadede daha düşük yoğunluklu akslara yönlendirilmesi, merkezdeki ulaşım baskısını azaltabilecek seçenekler arasında değerlendirilebilir.
Toplu Taşıma ve Raylı Sistem Olasılığı
Van’da özellikle Üniversite – Bölge Hastanesi – Beşyol hattında yoğunlaşan ulaşım talebi, toplu taşımanın kapasite ve verimlilik tartışmasını gündeme getirmektedir. Bu güzergâh üzerinde, yüksek kapasiteli ve raylı sisteme dayalı bir toplu taşıma çözümünün uzun vadede ele alınması, bireysel araç kullanımını azaltabilecek stratejik bir seçenek olarak değerlendirilebilir.
Bu tür sistemlerin hayata geçirilmesi, kapsamlı fizibilite çalışmaları ve mali analizler gerektirse de, kent vizyonu açısından bugünden tartışılmasının önemli olduğu açıktır.
Sonuç: Trafik Bir Ulaşım Sorunu Değil, Kent Yönetimi Meselesidir
Van’daki trafik sorunu, yalnızca yeni yollar inşa edilerek ya da mevcut yollar genişletilerek çözülebilecek bir konu değildir. Ulaşım, kent planlaması, kamu hizmetlerinin mekânsal dağılımı ve toplu taşıma politikalarıyla birlikte ele alınması gereken bütüncül bir alandır.
Atılan adımlar ve yapılan yatırımlar önemlidir; ancak trafik yoğunluğunun kent yaşamı üzerindeki etkisinin azaltılması için uzun vadeli, dengeli ve bilimsel temelli planlama anlayışına ihtiyaç olduğu açıktır. Trafik, bir kentin nasıl büyüdüğünü ve nasıl yönetildiğini gösteren en somut göstergelerden biridir.
